Pushbacks στην Κύπρο: Κολλημένοι σε εκκρεμότητα

Παρουσίαση της νεκρής ζώνης της Κύπρου

Από το 1974, το νησί της Κύπρου είναι de facto μοιρασμένο σε δύο μέρη, οι οποίες χωρίζονται από μια αποστρατιωτικοποιημένη «Νεκρή Ζώνη» (Πράσινη Γραμμή) που ελέγχεται από τον ΟΗΕ. Η περιοχή βόρεια της «Νεκρής Ζώνης», η οποία εδώ θα αναφέρεται ως Βόρεια Κύπρος, διοικείται από την αυτοαποκαλούμενη Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου, ενώ η περιοχή νότια της «Νεκρής Ζώνης» διοικείται από την Κυπριακή Δημοκρατία. Η «Νεκρή Ζώνη» δεν θεωρείται σύνορο από την Κυπριακή Δημοκρατία ούτε τη διεθνή κοινότητα, καθώς η Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου δεν είναι αναγνωρισμένο κράτος και η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εδαφική κυριαρχία σε όλο το νησί, με εξαίρεση τις δύο βρετανικές βάσεις.

Τα τελευταία χρόνια, έχουμε δει τη «Νεκρή Ζώνη» και τις σχετικές με αυτήν εδαφικές διαμάχες να εργαλειοποιούνται από την Κυπριακή Δημοκρατία ως χώρος νομικού κενού, επαναπροωθώντας ή παγιδεύοντας στην περιοχή ανθρώπους που κινούνται, παραβιάζοντας το δικαίωμά τους στο άσυλο.

Αυτές οι επαναπροωθήσεις έχουν αναφερθεί από το 2020.^[1] Ωστόσο, από τα μέσα Μαΐου του 2024, οι επαναπροωθήσεις έχουν γίνει συστηματική πρακτική, με την Κυπριακή Δημοκρατία να παγιδεύει και να επαναπροωθεί ανθρώπους σε διάφορα σημεία της «Νεκρής Ζώνης», με κάποιους να απομακρύνονται με τη βία ακόμη και αφού είχαν υποβάλει αίτηση ασύλου στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής. Ο αριθμός των ατόμων που παγιδεύονται αυξάνεται συνεχώς: τον Αύγουστο του 2024, αναφέρθηκε ότι βρίσκονταν εκεί 70 άτομα.^[2]

Στην Μηνιαία Έκθεση Ιουνίου του Δικτύου Παρακολούθησης Συνοριακής Βίας, μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τους ανθρώπους που έχουν εγκλωβιστεί στη «Νεκρή Ζώνη».

Σε προηγούμενη επαναπροώθηση τον Δεκέμβριο του 2022, δύο Κούρδοι άνδρες παγιδεύτηκαν στο επίσημο σημείο διέλευσης Λήδρα Πάλας της «Νεκρής Ζώνης» στην πρωτεύουσα της Κύπρου, Λευκωσία. Ένας από τους δύο άνδρες, ο Φερίτ, παρέμεινε αποκλεισμένος στη «Νεκρή Ζώνη» για 9 μήνες, μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2023, όταν τελικά του επετράπη η είσοδος στην Κυπριακή Δημοκρατία και η υποβολή αίτησης ασύλου.^[3] Από τότε, διαμαρτύρεται στην κεντρική πλατεία της Λευκωσίας, την Πλατεία Ελευθερίας. Του πήραμε συνέντευξη για να μοιραστεί τις εμπειρίες του και τις απαιτήσεις του για δικαιοσύνη.

Συνέντευξη με τον Ferit

Ας ξεκινήσουμε με το να μας πεις λίγα λόγια για σένα, να μας συστηθείς με λέξεις που νιώθεις εσύ άνετα.

Το όνομά μου είναι Φερίτ, γεννήθηκα στο Ντιγιάρμπακιρ, στο νοτιοανατολικό κομμάτι της Τουρκίας. Είμαι Κούρδος πολίτης. Σε κάποια φάση, ενώ ζούσα απλώς την ζωή μου, λόγω κάποιων κακών πραγμάτων που μου συνέβησαν, με έριξαν στη φυλακή. Αν και είχα το δίκιο με το μέρος μου και αντιμετωπίστηκα άδικα, το αποδέχτηκα... και τους υπάκουσα… Αλλά, στη φυλακή, οι φρουροί, οι αστυνομικοί με χτυπούσαν συνεχώς. Δεν με πυροβόλησαν να ξεμπερδεύουνε, αλλά υπήρχαν άνθρωποι που σκοτώθηκαν μέσα στη φυλακή. Υπήρχαν άνθρωποι που βασανίστηκαν. Εξαιτίας των προβλημάτων που αυτοί μας δημιούργησαν, τιμωρούμασταν. Μετά από αυτό, μου δόθηκε μια ευκαιρία. Απελευθερώθηκα λόγω της πανδημίας. Έπειτα, τράπηκα σε φυγή από τη χώρα. Διέφυγα στο Βόρειο Ιράκ, στην περιοχή του Κουρδιστάν. Στην περιοχή του Κουρδιστάν, είχα επίσης άσχημες εμπειρίες. Μετά από αυτές τις κακές εμπειρίες, ως αποτέλεσμα, έφυγα για κάπου που θα μπορούσα να νιώσω ασφαλής. Δεν έχω πλέον οικογένεια και αυτό το ταξίδι δεν θα τελειώσει μέχρι να νιώσω ασφαλής. Όχι μόνο στην Τουρκία, αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου, είναι προφανές το τι συμβαίνει στην κουρδική κοινότητα.

Θέλω να σε ρωτήσω για την περίοδο που ήσουν εγκλωβισμένος στη Νεκρή Ζώνη από τον Δεκέμβριο του 2022 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2023, όπως τα άτομα που είναι εγκλωβισμένα τώρα. Θα μπορούσες να εξηγήσεις λιγάκι πώς συνέβη αυτό και πώς το βίωσες εσύ;

Πριν έρθω εδώ, δεν είχα ξαναβρεθεί στην Κύπρο, οπότε δεν ήξερα για το σύνορο (Νεκρή Ζώνη) και πώς να φτάσω εκεί. Έτσι, έψαξα κάποιον να με οδηγήσει και βρήκα έναν φίλο που θα βοηθούσε. Έφτασα εδωπέρα, με καθοδήγησε, μου έδειξε τον δρόμο. Από τον τοίχο πήδηξα κάτω (μέσα στη Νεκρή Ζώνη) και μετά πήδηξε κι αυτός. Έπειτα πήγαμε στην αστυνομία να υποβάλουμε αίτηση ασύλου σύμφωνα με τις διαδικασίες. Όταν μας είδαν, προσπάθησαν να μας επαναπροωθήσουν. Υπήρξε μια σύγκρουση, επέμειναν πολύ στο να μας επαναπροωθήσουν. Αλλά δεν μπορούσαμε να επιστρέψουμε (στη Βόρεια Κύπρο). Τουλάχιστον εγώ δεν μπορούσα. Μετά, όταν κατάλαβαν ότι δεν μπορούσαμε να επιστρέψουμε, είπαν εντάξει, περιμένετε. Περιμέναμε μέχρι το πρωί. Περιμέναμε μπροστά στην πόρτα. Έκανε πολύ κρύο. Το πρωί, ήρθαν η αστυνομικοί και οι στρατιώτες του ΟΗΕ και η κυπριακή αστυνομία. Μιλούσαν μεταξύ τους. Τότε ήξερα μόνο το γεια και το τι κάνεις (στα αγγλικά). Δεν μας δέχτηκαν και μας επαναπροώθησαν. Τους είπα, αν με δώσετε σε αυτούς (το προσωπικό της διοίκησης της Βόρειας Κύπρου), θα πεθάνω. Δόξα τω Θεώ, υπήρχε εκεί ένας Τσέχος αστυνομικός, από την αστυνομία του ΟΗΕ. Υπήρχε και μια Ιρλανδή κυρία που ήταν επίσης αστυνομικός από τον ΟΗΕ. Ήρθε ένας μεταφραστής. Μιλήσαμε με τον μεταφραστή. Μας είπαν, μην φοβάστε. Μην πανικοβάλλεστε. Η Κυπριακή Δημοκρατία σας επαναπροώθησε, αλλά εμείς δεν έχουμε την εξουσία να σας επαναπροωθήσουμε (περαιτέρω στη Βόρεια Κύπρο). Δεν θα κάνουμε κάτι τέτοιο. Είστε ελεύθεροι να παραμείνετε (στη Νεκρή Ζώνη), για όσο διάστημα θέλετε, μπορούμε να σας δώσουμε μια σκηνή εδώ.

Μπορούμε να σας βοηθήσουμε με το φαγητό. Μπορείτε να πάτε όπου θέλετε, αλλά όσο παραμένετε εδώ, θα προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε τη διαδικασία. Θα ενημερώσουμε τις αρμόδιες αρχές για να βρουν μια λύση. Διαφορετικά, δεν θα παρέμβουμε.

Έμεινα εκεί για μια εβδομάδα. Μια εβδομάδα αργότερα, ο φίλος μου έφυγε μέσα στη νύχτα. Γύρισε πίσω. Εγώ έμεινα, αναγκάστηκα να μείνω, μακάρι να μπορούσα να είχα γυρίσει κι εγώ. Εκείνος πήγε στον βορρά.

Δεν υπήρχε λύση. Έμεινα εκεί για 9 μήνες.

Πέρασα άσχημες μέρες, αγχωτικές μέρες. Αν κοιτάξουμε την πηγή όλων αυτών των προβλημάτων, είναι όλα προβλήματα που δημιουργήθηκαν από την κυβέρνηση της Νότιας Κύπρου (Κυπριακή Δημοκρατία). Αυτά είναι τα προβλήματα που με ανάγκασαν να μείνω στην Νεκρή Ζώνη. Αν είχαν ενεργήσει σύμφωνα με τη διαδικασία όταν φτάσαμε στην πόρτα της αστυνομίας, δεν θα είχαμε μείνει στην Νεκρή Ζώνη. Δέχτηκα επίθεση από κατοίκους της Βόρειας Κύπρου. Μου πέταξαν σανδάλια και πέτρες. Με απείλησε η αστυνομία πολλές φορές. Ένα βράδυ άκουσα έναν πυροβολισμό. Το άκουσα, το είπα στις δυνάμεις του ΟΗΕ και το ερεύνησαν. Δεν βρήκαν σφαίρα. Δεν μπορούσα καν να κοιμηθώ εκείνο το βράδυ. Με απειλούσαν συνεχώς. Κάθε μέρα ήταν ένα ρίσκο.

Καλά και κακά, δεν έχεις αρκετό χρόνο να αναλογιστείς τις λεπτομέρειες. Έχω μαζέψει πολλές καλές και κακές στιγμές.

Μετά την εννιάμηνη διαδικασία, με δέχτηκαν. Είπα, όλα τελείωσαν τώρα, θα αρχίσω ξανά τη ζωή μου.

Τελικά κατάφερες να υποβάλεις αίτηση ασύλου. Μπορείς να εξηγήσεις τι συνέβη αφού έφυγες από τη Νεκρή Ζώνη;

Αντιμετώπισα προβλήματα και στο στρατόπεδο (προσφύγων). Κανονικά, οι άνθρωποι θα παρέμεναν στο στρατόπεδο μόνο για δύο εβδομάδες. Με κράτησαν στο στρατόπεδο για δύο μήνες. Και προσπαθούσαν συνέχεια να με κάνουν να θυμώσω ασκώντας ψυχολογική πίεση. Συνέχεια. Μέχρι στιγμής, έχω αντιμετωπίσει αυτό το πράγμα εκατομμύρια φορές.

Με κρατούσαν στο στρατόπεδο για δύο μήνες. Στο τέλος των δύο μηνών, με έστειλαν στο στρατόπεδο Κοφίνου, αλλά εκεί με πέταξαν έξω. Δεν είχα κανένα νομικό καθεστώς πρόσφυγα, καμία άδεια εργασίας, καθόλου χρήματα, καμία στέγη, κανένα μέρος να μείνω. Και με άφησαν στη μοίρα μου. Μετά από αυτό, πήγα στις αποκαλούμενες οργανώσεις αρωγής. Περιπλανιόμουν, περιπλανιόμουν. Είτε δώστε μου ένα νόμιμο έγγραφο, είτε αφήστε με να δουλέψω, είτε βοηθήστε με. Βοηθήστε με μέχρι να αποκτήσω αυτό το έγγραφο. Όλοι με έσπρωξαν στην ανέχεια. Πήγα σε όλους τους φορείς αρκετές φορές. Για παράδειγμα, πήγα στο αστυνομικό τμήμα πέντε φορές. Τους είπα στην τελευταία μου επίσκεψη, αν κανείς δεν με βοηθήσει, δεν έχω άλλη επιλογή από το να διαμαρτυρηθώ. Κανείς δεν βοήθησε. Έτσι ήρθα εδώ (στην πλατεία) για να ξεκινήσω τη διαμαρτυρία.

Όπως είπα, αν προσπαθήσουμε ν’ απαριθμήσουμε όλα όσα συνέβησαν, όλα τα δεινά που βιώσαμε, αν προσπαθήσουμε να τα αναφέρουμε όλα, θα πάρει μέρες. Γι’ αυτό τα αντιμετωπίζουμε κατά μέτωπο. Προσπαθούμε να απαντήσουμε σε πολλές ερωτήσεις.

Θα μπορούσες να μας πεις λίγα περισσότερα για τη διαμαρτυρία που κάνεις τώρα; Πώς ξεκίνησε; Τι ακριβώς έγραψες στις ταμπέλες; Και γιατί έγραψες αυτά που έγραψες;

Η διαμαρτυρία μου ξεκίνησε από την πρώτη μέρα, την μέρα που αναγκάστηκα να μείνω εκεί. Και μετά από 8 μήνες ξεκίνησα απεργία πείνας.

Αυτά που έγραψα στις ταμπέλες... Προσπάθησα να τραβήξω την προσοχή σε όσα περισσότερα ζητήματα μπορούσα, προσπάθησα να ενημερώσω τους ανθρώπους, δεν μπορώ να το πετύχω για όλα τα ζητήματα, αλλά προσπαθώ με τον τρόπο μου. Ήθελα να ενημερώσω για τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με συγκίνησε ένα μωρό που σκοτώθηκε (Αϊλάν Κούρντι) και έγραψα σχετικά με αυτό... λόγω αυτών των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αυτοί οι άνθρωποι πεθαίνουν. Αυτό προσπαθώ να εξηγήσω. Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα να γράψω, αλλά δεν με αφήνουν να γράψω και να βάλω πολλές ταμπέλες. Αυτό είναι ο καπιταλισμός, δεν θέλουν να γράψεις αυτό που σκέφτεσαι, θέλουν να γράψεις αυτό που θέλουν αυτοί να σκέφτεσαι. Σήκωσα λοιπόν το ένα μου χέρι κατά του καπιταλισμού, όμως το άλλο μου χέρι παραμένει γροθιά.

Δεν ξέρω τι να πω, αν πάω στην βόρεια πλευρά, δεν υπάρχει ζωή για μένα, αλλά ούτε εδώ είμαι ασφαλής. Τα βράδια, έρχονται εδώ 20 ή 25 άτομα για να με απειλήσουν.

Την τελευταία φορά που συζητήσαμε, μιλήσες επίσης πολύ για τη δικαιοσύνη. Ότι μονίμως είσαι πεινασμένος για δικαιοσύνη και θέλεις επιτέλους να χορτάσεις, να ικανοποιηθείς.

Ακριβώς. Αλλά ίσως αυτή η πείνα με επηρέασε με έναν τρόπο που... μπορώ να καταλάβω ότι στην Τουρκία οι Κούρδοι επισήμως δεν είναι αγαπητοί. Και αντιμετωπίζουν διακρίσεις. Αλλά είναι σημαντικό να απομακρυνθεί κανείς από αυτήν την φασιστική άποψη και απλώς να κάνει τη δουλειά του.

Αλλά η εξουσία... αυτός ο τροχός έχει δύναμη, κι έτσι επηρεάζει σαν ντόμινο. Είμαστε όλοι άνθρωποι φυσικά. Και έχουμε όλοι το δικαίωμα στη ζωή. Τι πιο φυσιολογικό να επιθυμείς από αυτό το δικαίωμα στη ζωή;

Για παράδειγμα, εγώ δεν παρεμβαίνω στη ζωή κανενός, αρκούμαι μόνο στο να ακολουθώ τους κανόνες και τους νόμους. Κι εφόσον δεν παρεμβαίνω στη ζωή κανενός, θέλω να αντιμετωπίζομαι και να ζω ως άνθρωπος.

Αυτό είναι όλο. Και όταν μιλάω για νομική αναγνώριση, δεν λέω να με αντιμετωπίζουν ως επιχειρηματία ή δήμαρχο ή πρόεδρο, απλώς ζητάω να με αντιμετωπίζουν ως άνθρωπο. Αυτή είναι η αντιμετώπιση που θέλω. Επομένως, αυτό που ονομάζεται άδεια διαμονής θα έπρεπε να δίνεται κατευθείαν όταν έρχεται κάποιος εδώ. Αλλά τέλοσπαντων θέλω να αποκτήσω αυτό το καθεστώς πρόσφυγα και θέλω να δουλεύω νόμιμα και να πληρώνω τους φόρους μου και να έχω μία στέγη. Και όταν θελήσω, να μπορώ να ανοίξω το δικό μου κατάστημα.

Αυτό είναι λοιπόν το αίτημα αυτής της διαμαρτυρίας. Και απευθύνεται και προς τους ανθρώπους, όχι μόνο το σύστημα, αλλά και τους ανθρώπους που υπήρξαν εμπόδιο στις προσπάθειές μου. Είτε βρείτε αυτούς τους ανθρώπους που δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους είτε δώστε μου το καθεστώς πρόσφυγα και αφήστε με να πάω στο δικαστήριο.

Για να είμαι ειλικρινής, μερικές φορές νιώθω ότι με χρησιμοποιούν ως πειραματόζωο, ξέρεις. Για να δείξουν σε άλλους πρόσφυγες ότι δεν είναι επιθυμητοί εδώ. Ακόμα και η Μελόνι (ιταλίδα πρωθυπουργός) το είπε, και γενικά ο κόσμος νομίζει ότι έτσι λύνεται το προσφυγικό ζήτημα, όμως δεν είναι αυτό λύση. Η λύση είναι προφανής, στην πραγματικότητα. Η λύση είναι να ρωτήσεις γιατί οι πρόσφυγες τρέχουν μακριά. Εκεί είναι η πηγή του προβλήματος, επομένως ο καθένας μπορεί να εντοπίσει την λύση, στην πραγματικότητα. Φυσικά, υπάρχουν εξαιρέσεις, γιατί υπάρχουν άνθρωποι που βρίσκονται σε πραγματικά άσχημη κατάσταση, που απειλούνται πραγματικά από το καταπιεστικό σύστημα και δεν μπορούν παρά να φύγουν. Και σε αυτή την περίπτωση, κάθε χώρα είναι ικανή να τους δεχτεί. Και ακόμα και οι πολιτικοί θα πρέπει να είναι ειλικρινείς για ορισμένα πράγματα. Ας πάρουμε ως παράδειγμα τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ ή την Ελβετία. Αυτές οι χώρες πάντα χρειάζονται εξωτερική εργατική δύναμη. Και ακόμα και στην Τουρκία, έτσι είναι. Οι πρόσφυγες λοιπόν δεν θα πρέπει να είναι κάτι μισητό γιατί στην πραγματικότητα συμβάλλουν στην οικονομία της χώρας, στον πληθυσμό και στο εργατικό δυναμικό.

Υπάρχει κάτι ακόμα που θα ήθελες να πεις;

Μίλησα ήδη πολύ. Και θα συνεχίσω να μιλάω πολύ. Έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος και οκτώ μήνες που δεν μου έχουν παράσχει τα δικαιώματά μου. Όλα μου τα δικαιώματα παραβιάστηκαν, στο όνομα της εξουσίας, στο όνομα των χρημάτων. Και δεν είχα καν την ευκαιρία να αναλογιστώ την κατάσταση μου, την παράνομη μεταχείριση, γιατί αυτή είναι μια συνεχής κατάσταση. Στο σύντομο μέλλον, ελπίζω αυτοί που έχουν συμβάλει σε αυτήν την παράνομη μεταχείρισή μου να αντιμετωπίσουν κάποια στιγμή τις συνέπειες στο δικαστήριο, και θέλω να καταγράψω τις επιθυμίες μου μέσω αυτής της δήλωσης. Μέχρι την ημέρα που θα βρεθούμε στο δικαστήριο, σύμφωνα με το νόμο, λέω αυτά τα πράγματα προκειμένου να καταγραφούν. Θα έρθει η μέρα που αυτοί οι άνθρωποι θα κριθούν από το δικαστήριο.